• Real Cédula de 13 de enero de 1824 por la que se organiza la Policía General del Reino. Reglamento de 20 de febrero, que desarrolla la Real Cédula.

    13/01/1824

    Real cédula de creación

    O primeiro antecesor da Policía Nacional xorde en 1824, coa creación, baixo o reinado de Fernando VII, da Policía Xeral do Reino mediante a Real Cédula do 13 de xaneiro.

    Anteriormente, durante o chamado Trienio Constitucional (1820-1823), tamén se elaborou un proxecto de corpo policial “destinado á seguridade das persoas e bens e a conservación da orde pública”, pero frustrouse debido á intervención militar francesa dos “Cen Mil Fillos de San Luís” e a restauración da monarquía absolutista.

    O 13 de xaneiro de 1824 considérase a data fundacional da Policía Española, en clave de modernidade. A Real Cédula fai unha dobre clasificación do persoal policial. Por unha banda estaban os profesionais, integrados polo mesmo Superintendente Xeral, o Secretario, o Tesoureiro, os Comisarios de Cuartel, e os Celadores de Barrio e de Puertas. E por outro, os semiprofesionales formados polos chamados Alcaldes de Barrio.

  • Celador de Barrio, cuyos distintivos describe el Reglamento de 20 de febrero de 1824. recreación de un miembro del Cuerpo de “Celadores Reales”.

    1825

    Celadores Reais

    Ao ano seguinte, Fernando VII ordena a organización dun rexemento de cabalaría, como forza auxiliar da anterior. Recibe a denominación de "Celadores Reais", outro claro antecedente dos colectivos policiais uniformados. Esta unidade está ás ordes dos Comisarios, e preténdese ampliar a súa presenza a todas as provincias, pero só dura dous anos.

  • Recreación del Cuerpo de "Salvaguardas Reales", con dos ramas, Caballería e Infantería.

    1833

    Salvagardas Reais

    Ao comezo do reinado de Isabel II, en 1833, organízase un novo corpo uniformado, salvagárdalos " Reais", que asume misión de conservar a orde cidadá en Madrid e os seus arredores. A súa existencia vai ser breve.

  • Recreación Comisario de Protección y Seguridad.

    1844

    Ramo de Protección e Seguridade

    Continúan as fundacións e disolucións de corpos e institucións, que nin sequera poden chegar a acreditar a súa eficacia. Así chegamos a 1844. Aquel ano, o Real Decreto do 26 de xaneiro crea o Ramo de Protección e Seguridade, que restablece os desaparecidos cargos de Comisario e Celador. 

    A título de curiosidade, cabe sinalar que, no domicilio do último citado, sobre a súa porta, colocábase un farol durante a noite que alumaba un cartel co anuncio da "Celaduría de Protección e Seguridade". 

    Os membros das novas unidades uniformadas son coñecidos como "Axentes" ata 1848, ano en que cambian o seu nome polo de "Salvaguardias de Madrid". O mesmo ano establécese o Goberno Superior de Policía. Pode considerarse este órgano a primeira Xefatura Superior de Policía tal e como a entendemos hoxe día. Del tamén depende o Corpo da Garda Civil, creado en 1844.

  • medalla acreditativa de la condición de Agente de la Autoridad. Recreación del uniforme usado por el Cuerpo de Orden Público de Madrid en 1868.

    01/10/1868

    Corpo de Orde Pública

    Tras a revolución de outubro de 1868, coñecida como "A Gloriosa", que motivou o destronamiento e exilio de Isabel II, se instituye o Corpo de Orde Pública de Madrid. Inicialmente o seu ámbito territorial foi a capital do Reino, pero máis tarde, o 1 de xuño de 1870, o goberno provisional estende a súa xurisdición a toda España.

    En principio, o Corpo de Orde Pública ten carácter militar, aínda que, ao ser evidente que non cobre as necesidades dunha policía xudicial, se desmilitariza a un centenar dos seus membros para destinalos a investigación e prevención de delitos.

     

  • Laminas históricas

    1873

    Vixilancia e Seguridade

    A mesma estrutura policial mantense durante o breve reinado de Amadeo I de Saboya. En 1873, proclamada a República, volve reorganizarse a Policía Gubernativa e Xudicial. O obxectivo é crear un corpo á marxe das permanentes contendas políticas. Este apoliticismo influirá nas reformas posteriores, tanto durante a República como no Reinado de Alfonso XIII. 

    Así se evidencia no Real Decreto do 6 de novembro de 1877, que fixa a existencia de dous servizos policiais, "Vixilancia" e "Seguridade", desempeñados por dous corpos distintos. Segundo esta norma, había que fuxir “sempre do que vulgarmente chámase política, non sendo xamais arma de partido, servindo só aos verdadeiros intereses sociais”, para converterse na “máis firme garantía da seguridade persoal e o auxiliar máis poderoso da xustiza". 

    Este Real Decreto tamén establece que “o servizo de Vixilancia será prestado por un Corpo de empregados civís" (Artº. 5) e o de Seguridade, "por un Corpo organizado a imitación dos Corpos militares" (Artº. 6).

    Segundo a mesma disposición, a seguridade nos arredores da capital é competencia da Garda Civil. No resto do territorio nacional, continúa funcionando a anterior fórmula do Corpo de Orde Pública, ata as reformas de 1886.

  • Medalla acreditativa de la Policía que se implanta y describe en la Real Orden de 30 de agosto de 1887. Anverso a la izquierda y reverso a la derecha.

    1886

    Dirección Xeral de Seguridade

    Ese ano de 1886, morto o rei Alfonso XII, entra en vigor un Real Decreto que trae consigo dous feitos relevantes: establece a primeira Dirección Xeral de Seguridade e estende ao resto de España a organización dos Corpos de Vixilancia e Seguridade de Madrid.

    A partir dese momento, a Policía Gubernativa ten xa carácter nacional. Salvo excepcións, como a creación por Real Orde do Ministerio de Graza e Xustiza, do 19 de setembro de 1896, dun Corpo especial de Policía Xudicial para Barcelona e Madrid unicamente. A súa misión é a persecución dos delitos cometidos con explosivos, en cumprimento da "Lei de Represión do Anarquismo", promulgada ese mesmo ano.

     

  • Retrato de Juan de la Cierva y Peñafiel. Centro Escuela de Policía de la avenida de la Moncloa. Primer número de la Orden General 17/03 de 1908.

    27/02/1908

    Lei Orgánica da Policía Gubernativa

    Pero a reforma fundamental da institución policial prodúcese a principios do século XX, reinando Alfonso XIII, que asina a "Lei Orgánica da Policía Gubernativa", o 27 de febreiro de 1908. 

    Esta importante Lei é froito da iniciativa e traballo persoal do entón Ministro da Gobernación, Juan da Cerva e Peñafiel. Da Cierva consegue para os policías dignidade, profesionalidade e estabilidade no cargo. Ponse fin a situacións anteriores nas que os axentes non eran senón instrumento dos poderosos para os seus propios fins.

    En virtude desta Lei, os Corpos consolidados de Vixilancia e Seguridade velarán por toda a cidadanía, ás ordes do Gobernador Civil de cada provincia. O de Vixilancia fórmano os comisarios, inspectores-xefes, inspectores de primeira, segunda e terceira clase, axentes e vixiantes. E o de Seguridade intégrano xefes e oficiais (procedentes do Exército), clases e gardas.

  • Edificio de la J.S.P. de Madrid. Ramón Méndez Alanís, titular del Centro directivo de la Policía y el cuerpo de guardia de la D.G.S.

    27/11/1912

    Restauración da Dirección Xeral de Seguridade

    O Real Decreto do 27 de novembro de 1912, restaura a Dirección Xeral de Seguridade, dando con iso continuidade a este organismo ata os nosos días. O primeiro titular deste novo centro directivo é Don Ramón Méndez Alanís, Auditor de División do Corpo Xurídico Militar e relevante xurista.

    Méndez Alanís, que foi o primeiro Xefe Superior de Policía de Madrid en 1909, fai un labor digna de eloxio. Crea os rexistros da Dirección Xeral de Seguridade, establece os laboratorios de fotografía e de revelado por impresións dixitais, e organiza o servizo policial por "brigadas". Con esta organización busca a "especialización de aptitudes", polo que dita normas concretas para os servizos de "Barrios", "Roldas" e "Ciclistas".

  • Funcionarios de uniforme del Cuerpo de Seguridad y Asalto. Placa acreditativa.

    1932

    Cambio de denominacións

    Transcorrido o tempo, a Lei de Orzamentos de 1932, promulgada polo II República Española, cambia o nome ao "Corpo de Vixilancia" polo de "Investigación e Vixilancia". En canto ao de Seguridade, ve incrementada a súa organización polas chamadas "Seccións de Asalto". Foron estas de tal notoriedade, que terminaron engadindo o seu propio nome ao do Corpo, coñecido entón como "de Seguridade e Asalto".

  • Uniforme gris acero .

    1936

    Guerra Civil

    Durante a guerra civil (1936-1939), ambos os bandos conservan a denominación dos corpos policiais (Investigación e Vixilancia, e Seguridade e Asalto). Con todo, na zona republicana unificáronse no denominado de Corpo de Seguridade. Neste, que se pide en dous grupos (“Uniformado” e “Civil”), tamén se funden as chamadas Milicias de Vixilancia de Retagarda, nacidas naquela situación bélica, e a propia Garda Civil, que, por Decreto 30 de agosto de 1936, cambiara o seu nome polo de Garda Nacional Republicana.

  • Cuerpo de Seguridad (Grupo Uniformado) divisas del Ejército republicano. Policía del Cuerpo de Seguridad y Asalto (1938).

    1941

    Corpo Xeral de Policía e Policía Armada e de Tráfico

    Finalizada a contenda, o Estado español que nace dela configura as organizacións policiais baixo os principios do seu réxime político. 

    "Fuxindo da vella organización liberal e democrática", segundo declara a Lei do 8 de marzo de 1941, nacen dous novos colectivos policiais. Un é de carácter civil: o Corpo Xeral de Policía, cuxa misión é "a información, investigación e vixilancia". E o outro, uniformado, de índole militar, é o encargado de "a vixilancia total e permanente, así como de represión cando for necesario": a Policía Armada e de Tráfico. 

    Este último estaba formado polos antigos integrantes do "Corpo de Seguridade e Asalto" e os do "Corpo de Vixiantes de Camiños", creado en 1933 para o control do tráfico nas estradas e, ata entón, dependente do Ministerio de Obras Públicas. En 1959 perde as súas competencias en materia de circulación interurbana, vendo reducido o seu nome ao de Corpo de Policía Armada.

  • Una mujer, componente de la Policía Nacional 1985.

    04/12/1978

    Corpo Superior de Policía e Corpo de Policía Nacional

    Unha vez conseguido en España o réxime de liberdades cidadás, a Lei do 4 de decembro de 1978, "Da Policía", establece a existencia de dúas corporacións profesionais ás que cualifica como de "Seguridade do Estado": o Corpo Superior de Policía e o Corpo de Policía Nacional. 

    Estas novas denominacións do antigos Corpo Xeral de Policía e Corpo de Policía Armada van estar vixentes ata 1986. O Corpo de Policía Nacional, uniformado, ten a misión, establecida pola citada lei, de "defender o ordenamento constitucional, protexer o libre exercicio dos dereitos e liberdades e garantir a seguridade cidadá".

    Ese año de 1978 se produce un importante hito en el devenir de la Policía española, con la convocatoria, por primera vez, de plazas para el acceso de mujeres al Cuerpo Superior de Policía. Un año después se incorporan las primeras 42 inspectoras de Policía, 42 pioneras que hicieron historia al abrir el camino a muchas más mujeres que vendrán después. El mismo fenómeno sucedió en 1984, cuando 53 mujeres accedieron, por primera vez, al Cuerpo de Policía Nacional.

  • Policías del Cuerpo Nacional de Policía, 1989 y placa acreditativa.

    13/03/1986

    Lei Orgánica de Forzas e Corpos de Seguridade

    En 1986 entra en vigor unha importante lei que dá lugar á Policía Nacional española na súa configuración actual e define o modelo o modelo policial español vixente ata a data.  

    A Lei Orgánica do 13 de marzo de 1986, "de Forzas e Corpos de Seguridade", establece a existencia de dous Corpos de carácter estatal: o Nacional de Policía, resultado da unificación dos antigos Corpos Superior de Policía e Policía Nacional, e a Garda Civil. 

    Ademais, asigna a estas institucións, baixo a dependencia do Goberno da Nación, "a misión de protexer o libre exercicio dos dereitos e liberdades e garantir a seguridade cidadá". Este servizo permanente á sociedade, cuxo ordenamento democrático defende, segue ademais as liñas de actuación consagradas polo Consello de Europa e a Asemblea Xeral das Nacións Unidas.

  • Policía nacional manejando un dron, GEO realizando prácticas, mujeres integrantes de las Unidades de Intervención Policial.

    2020

    Actualidade

    Desde 1986 ata os nosos días, a Policía Nacional ha experimentado un profundo proceso de transformación que a converteu, por unha banda, nun referente da seguridade pública tanto dentro como fóra das nosas fronteiras, e nunha das institucións mellor valoradas pola sociedade. 

    O compromiso da Policía Nacional coa seguridade cidadá compaxínase cunha resposta eficaz ás grandes ameazas de natureza global ao modelo de convivencia democrática. Por iso, figura entre os seus obxectivos estratéxicos a loita contra o crime organizado, o terrorismo, o abuso dos máis vulnerables, a ciberdelincuencia e trátaa de seres humanos.

    Na actualidade, a actividade policial apóiase nunha serie de alicerces: a formación dos seus membros, a especialización das súas unidades, a cooperación en todas as ordes e niveis, a igualdade de oportunidades entre os e as policías, e a modernización do servizo público que presta a través da transformación dixital.